Mərcanlar rifləri

Mərcanlar dünyanın ən müxtəlif və növlərlə zəngin ekosistemlərindən biridir. Ölü mərcanların əhəngdaşına çevrilən skeletlərinin zaman ərzində toplanması nəticəsində bir çox canlının birlikdə yaşadığı mərcan rifləri əmələ gəlir. Riflər olduqca böyük sahəyə malik olurlar. Elm adamları mərcan riflərini içlərində yaşayan canlı müxtəlifliyi baxımından yağış meşələri ilə müqayisə edirlər. Çünki mərcan riflərində 2000-dən çox balıq, 5000 növdə molyusk, 200 növdə mərcan və saysız-hesabsız xərçəng növü, dəniz kirpisi, dəniz ulduzu, dəniz ilbizi növləri var.
Riflər bir çox dəniz növləri üçün yaşayış yeri, qida və sığınacaq təmin edirlər. Bundan əlavə, mərcanlar dəniz qida zəncirini qorumaq üçün vacibdir.

Mərcanlar kalkerli strukturlar əmələ gətirən canlı orqanizmlərdir və tropik və subtropik sularda rast gəlinir. Onlar bir çox ölkələrin iqtisadiyyatı üçün vacib olmaqla yanaşı, bir neçə dəniz növünün sağ qalması üçün vacibdir, çünki onlar dalğıc və dənizlə bağlı digər fəaliyyətlərlə maraqlanan turistləri cəlb edir.

Mərcanlar eroziya və dalğa gücünü azaltmaqla sahil xətlərinin qorunmasında mühüm rol oynayır. Onlar çimərlikləri və sahil icmalarını fırtına və siklonlardan qorumağa, daşqın və güclü dalğaların vurduğu ziyanı minimuma endirməyə kömək edir.

İqlim dəyişikliyi mərcanlar üçün ən böyük təhlükələrdən biridir. Dəniz suyunun temperaturunun yüksəlməsi mərcanların ağardılmasına səbəb ola bilər ki, bu da onların rəngini itirməsi, xəstəliyə və ölümə daha həssas olması prosesidir. Bundan əlavə, okeanın turşulaşması mərcanlara mənfi təsir göstərərək, onların kalsium karbonat skeletlərini qurmalarını çətinləşdirir.

Lancester Universitetinin tətqiqatçısı Nik Qraham bildirir ki, mərcan rifləri okean səthinin 1 faizindən azını, dəniz bioloji müxtəlifliyin isə üçdə birini təşkil edir. Buna görə də bioloji müxtəlifliyin qeydinə qalan hər kəsin mərcan riflərinin gələcəyindən narahat olması lazımdır. Həmin riflər tropikdə yüz milyonlarla insan üçün qida təhlükəsizliyini təmin edir. Havanın istilik dərəcəsinin kiçik miqdarda belə artması xırda ağartmaq proseslərin baş verməsinə səbəb olur. 

Son zamanlar Avstraliya sahillərindəki Böyük Sədd Rifi üçün çətin illər olub. Quraqlığın artdığı bir dövrdə mərcan riflərinin ağartma prosesi geniş xəstəliklərin yayılmasına səbəb olub.

Bu cür hadisələr tarix boyunca dəfələrlə baş verib. Lakin, İngilis tətqiqatçılarının yeni araşdırmalarına görə, iqlim dəyişikliyi bu cür hadisələrin daha sürətlə və kəskin baş verməsinə səbəb olduğu üçün riflərin yenidən özünün bərpa etməsi mümkün olmur.

Dənizin çirklənməsi mərcanlar üçün başqa bir təhlükədir. Kanalizasiya, kimyəvi maddələr, plastik və digər tullantıların axıdılması suyun keyfiyyətinə və mərcan sağlamlığına təsir göstərə bilər. Çirklənmə həmçinin yosunların böyüməsinin artmasına səbəb ola bilər ki, bu da mərcanları boğur və onların qidalanma qabiliyyətinə mane olur.

Həddindən artıq balıq ovu, xüsusilə balıqçılıq texnikası dağıdıcı olduqda, mərcanlar üçün təhlükədir. Partlayıcı və ya siyanid ilə balıq tutmaq mərcanlara zərər verə bilər və orada yaşayan balıqları öldürə bilər. Bundan əlavə, həddindən artıq balıq ovu mərcan qida zəncirinə təsir edə bilər və ekosistemdə balanssızlığa səbəb ola bilər.

Davamlı olmayan turizm də mərcanlara mənfi təsir göstərə bilər. Otellərin, marinaların və digər infrastrukturların tikintisi çirklənmənin artmasına və sahil eroziyasına səbəb ola bilər. Əlavə olaraq, dalğıc və şnorkelli üzgüçülük, xüsusən turistlər onlara toxunduqda və ya basdıqda mərcanların sağlamlığına təsir göstərə bilər.

Bir sözlə, mərcanlar üçün təhlükələr çox və müxtəlifdir. Bu qiymətli ekosistemləri qorumaq və onların yaşamasını təmin etmək üçün tədbirlərin görülməsi vacibdir.

https://blog.cicloorganico.com.br/az/davaml%C4%B1l%C4%B1q/m%C9%99rcan-m%C3%BChafiz%C9%99si-2/ 

https://imanheqiqetleri.wordpress.com/2012/05/20/su-altindaki-siginacaqlar-m%C9%99rcanlar/

https://www.amerikaninsesi.org/a/mercan-rifleri-tukenir/4228733.html